W polskim prawie cywilnym, w kontekście przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje egzekucji: egzekucję singularną i egzekucję uniwersalną. Oba te pojęcia odnoszą się do sposobów zaspokajania wierzycieli z majątku dłużnika, ale różnią się zakresem i przedmiotem egzekucji.
Egzekucja singularna
Egzekucja singularna (ang. singular execution) polega na egzekucji z jednego, konkretnego składnika majątku dłużnika. Wierzyciel wskazuje dokładnie, z jakiego składnika majątku dłużnika chce przeprowadzić egzekucję, np. z jednej nieruchomości, konkretnego pojazdu czy innej rzeczy ruchomej. W takim przypadku komornik zajmuje tylko ten składnik majątku, który został wskazany przez wierzyciela, i przeprowadza z niego egzekucję.
Cechy egzekucji singularnej:
- Określony składnik majątku: W egzekucji singularnej wierzyciel wskazuje tylko jeden składnik majątku, z którego chce uzyskać zaspokojenie.
- Zajęcie wybranego składnika: Komornik zajmuje tylko ten składnik majątku, który wskazał wierzyciel.
- Przykłady: Zajęcie konkretnego mieszkania, samochodu, czy innego dobra materialnego. Wierzyciel może również wskazać wierzytelność dłużnika wobec osoby trzeciej.
Przykład: Jeżeli dłużnik ma na własność samochód i nieruchomość, a wierzyciel wskazuje, że chce przeprowadzić egzekucję tylko z tego samochodu, to komornik zajmuje wyłącznie ten samochód, nie mając uprawnień do zajęcia nieruchomości.
Podstawa prawna:
- Art. 789 KPC przewiduje, że egzekucja może dotyczyć wybranego przez wierzyciela składnika majątku dłużnika. Zajęcie może dotyczyć zarówno ruchomości, jak i nieruchomości.
Egzekucja uniwersalna
Egzekucja uniwersalna (ang. universal execution) oznacza egzekucję z całego majątku dłużnika. W tym przypadku wierzyciel nie musi wskazywać konkretnego składnika majątku, z którego ma być prowadzona egzekucja. Komornik ma szerokie uprawnienia i może zająć dowolne składniki majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzytelności. Egzekucja uniwersalna jest stosowana, gdy nie ma wskazania konkretnego dobra lub gdy wierzyciel nie dysponuje informacjami na temat majątku dłużnika.
Cechy egzekucji uniwersalnej:
- Cały majątek dłużnika: Komornik może dokonać egzekucji z dowolnego składnika majątku dłużnika, niezależnie od jego rodzaju. Obejmuje to zarówno nieruchomości, ruchomości, jak i wierzytelności.
- Brak potrzeby wskazywania konkretnego składnika: Wierzyciel nie musi wskazywać konkretnego składnika majątku. Komornik samodzielnie dokonuje zajęcia.
- Zajęcie całego majątku: Celem egzekucji jest zaspokojenie wierzyciela z całego majątku dłużnika, a nie tylko z określonego składnika.
Przykłady:
- Komornik może zająć zarówno nieruchomości, jak i inne składniki majątku dłużnika (np. konto bankowe, wynagrodzenie za pracę).
- Jeśli dłużnik posiada kilka nieruchomości, komornik może zająć dowolną z nich, a także inne składniki majątku dłużnika, takie jak ruchomości, wierzytelności lub rachunki bankowe.
Podstawa prawna:
- Art. 759-763 KPC określają ogólne zasady egzekucji uniwersalnej, która obejmuje wszystkie składniki majątku dłużnika, niezależnie od ich rodzaju.
Podsumowanie różnic:
- Zakres egzekucji:
- Egzekucja singularna: dotyczy tylko jednego, wskazanego przez wierzyciela składnika majątku.
- Egzekucja uniwersalna: dotyczy całego majątku dłużnika.
- Decyzja o przedmiocie egzekucji:
- Egzekucja singularna: wierzyciel wskazuje konkretny składnik majątku, np. nieruchomość, samochód, czy konkretne wierzytelności.
- Egzekucja uniwersalna: komornik może zająć dowolny składnik majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzyciela.
- Elastyczność egzekucji:
- Egzekucja singularna: mniej elastyczna, bo skupia się tylko na jednym składniku majątku.
- Egzekucja uniwersalna: bardziej elastyczna, ponieważ obejmuje cały majątek dłużnika i daje komornikowi możliwość wyboru, z jakich składników majątku będzie prowadzić egzekucję.
Obydwa rodzaje egzekucji mają na celu zaspokojenie wierzyciela, ale różnią się pod względem zakresu i przedmiotu egzekucji. Wybór odpowiedniego rodzaju egzekucji zależy od tego, czy wierzyciel chce przeprowadzić egzekucję z określonego składnika majątku dłużnika (singularna), czy też chce zaspokoić swoje roszczenie z całego majątku dłużnika (uniwersalna).
